Polski Ład stał się faktem, a nowe regulacje będą miały istotny wpływ na obciążenia przedsiębiorstw w Polsce. Nowa rzeczywistość podatkowa pełna jest zawiłych przepisów i biurokratycznych obowiązków. Przez te zawiłości przebrnęli eksperci EY, którzy przygotowali zestawienie najważniejszych zmian dla przedsiębiorców.

Jedna z najważniejszych zmian dotyczy wysokości składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą – będzie ona uzależniona od wybranego sposobu opodatkowania. Inną rewolucyjną zmianą są przepisy o podatku od przychodu wielkich korporacji. Ponadto, wprowadzono zmiany w przepisach dotyczących terminów rozliczania ulg podatkowych, estońskiego CIT oraz rezydencji podatkowej. Poniżej przedstawiamy zestawienie najważniejszych zmian dla przedsiębiorców. 

Zmiany w PIT i składce zdrowotnej

• wyłączenie możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku dochodowego od osób fizycznych (co w praktyce będzie oznaczać wzrost o 7.75% podstawy wymiaru dla wszystkich opłacających składkę);
• podwyżka wysokości składki zdrowotnej dla przedsiębiorców rozliczających PIT na zasadach ogólnych – 9 proc.; dla przedsiębiorców opodatkowanych liniowym PIT – 4,9 proc.; dla przedsiębiorców opodatkowanych kartą podatkową – 9 proc. minimalnego wynagrodzenia;
  podwyżka wysokości składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem PIT – wysokość składki będzie uzależniona od przychodu: do 60 tys. zł miesięczna podstawa składki zdrowotnej wyniesie 60% przeciętnego wynagrodzenia, dla przychodów do 300 tys. zł 100% przeciętnego wynagrodzenia, a dla wyższych 180% przeciętnego wynagrodzenia
  ujednolicone terminy rozliczenia składek zdrowotnych i społecznych – termin został wydłużony do 20. dnia miesiąca;
• nowa skala podatkowa składająca się z dwóch progów: 17% do 120 tys. zł i 32% powyżej tej kwoty;
• stała kwota wolna od podatku zostanie podniesiona do 30 tys. zł – nie dotyczy ona przedsiębiorców opodatkowanych liniową 19% stawką podatku;
• ulga dla tzw. klasy średniej – to ulga dla osób, którzy mają roczne przychody od 68 412 zł do 133 692 zł. Kwota ulgi będzie uzależniona m.in. od wysokości uzyskiwanych zarobków i będzie liczona według dwóch wzorów, wskazanych w przepisach; z ulgi będą też mogli skorzystać przedsiębiorcy – warunkiem będzie jednak posiadanie dochodów (czyli przychodów pomniejszonych o koszty prowadzenia działalności gospodarczej z wyłączeniem składek na ubezpieczenia społeczne) od 68 412 zł do 133 692 zł. Ulga ta ma złagodzić negatywne skutki wprowadzenia zakazu odliczenia składki zdrowotnej od podatku.
• niższy ryczałt PIT dla informatyków – 12% zamiast 15%.
• zmiany w opodatkowaniu samochodów służbowych – po zmianach kluczowa ma być nie pojemność, a moc silnika. Ryczałt za auta do 60 kW wyniesie 250 złotych. Za auta mocniejsze 400 złotych; również odkupienie od firmy pojazdu służbowego będzie mniej opłacalne – trzeba będzie zapłacić podatek dochodowy i podatek VAT.
• obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu programów komputerowych. Od 1 stycznia 2023 r. Obowiązek przesyłania ksiąg rachunkowych w formie ustrukturyzowanej do urzędu skarbowego.
• likwidacja karty podatkowej – nadal będą mogli ją stosować tylko podatnicy, którzy rozliczali się w formie karty w 2021 r.

Zmiany w VAT

• Grupy VAT – wprowadzenie możliwości wspólnego rozliczania się przez podatników w ramach grup VAT. Grupę VAT będą mogły utworzyć podmioty powiązane jednocześnie finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie z siedzibą na terenie naszego kraju. Jedną z zalet takiego rozwiązania jest brak opodatkowania dostaw towarów i świadczenia usług przez podmioty należące do grupy. Przepisy o grupach VAT wejdą od 1 lipca 2022 r. 
• Opodatkowanie transakcji finansowych – podatnicy mogą wybrać opodatkowanie usług finansowych świadczonych na rzecz podatników VAT, ale tylko w transakcjach B2B (business to business).
• wprowadzenie szybkiego zwrotu VAT dla podatników bezgotówkowych – w oznaczonych ustawą przypadkach zwrot VAT miałby następować już w terminie 15 dni.

Ulgi dla przedsiębiorców

• ulga na robotyzację – podatnicy będą mieli możliwość dodatkowego odliczenia od dochodu połowy kosztów poniesionych na robotyzację. Dodatkowemu odliczeniu podlegać będą m.in.: koszty nabycia nowych robotów przemysłowych (oraz maszyn i urządzeń z nimi związanych), oprogramowania wykorzystywanego do poprawnego działania robotów, a także koszty szkoleń pracowników z umiejętności korzystania z nowych urządzeń.
• zmiany w ulgach B+R i IP Box – oba rozwiązania są już przedsiębiorcom dobrze znane, gdyż obowiązują one od kilku lat. Program Polski Ład nie zmienia ich założeń, ale od stycznia 2022 r. firmy mogą korzystać z nich równocześnie, w jeszcze bardziej elastyczny niż dotąd sposób.
• ulga na innowacyjnych pracowników – ulga ma umożliwić dodatkowe odliczenie wydatków na pracowników zaangażowanych w prace B+R do 150%. Ulga będzie dostępna także dla firm, które w związku z inwestycjami w danym roku nie wykazały dochodu.
• ulga konsolidacyjna

Zmiany w CIT

• zmiany w zakresie „estońskiego CIT” – zniesiony zostanie limit przychodowy, z estońskiego CIT będą mogły skorzystać spółdzielnie, spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne; zniknie również opodatkowanie na wejściu i na wyjściu;
• uchylenie art. 15e – limitował on koszty z tytułu tzw. usług niematerialnych i licencji ponoszone na rzecz podmiotów powiązanych;
• zmiany w exit tax – mają one na celu doprecyzowanie momentu, w którym następuje „przeniesienie składnika majątku” poza terytorium Polski;
• doprecyzowanie rezydencji podatkowej – polskim rezydentem podatkowym będzie mogła zostać zagraniczna spółka, która będzie zarządzana z terytorium Polski, a więc w sposób zorganizowany i ciągły będą tu prowadzone jej bieżące sprawy (zrezygnowano więc z pomysłu, gdzie zagraniczna spółka miała rozliczać się w Polsce, jeśli w jej najwyższych organach zasiadał Polak);
• zmiany w zakresie przepisów wyłączających z kosztów podatkowych tzw. ukryte dywidendy – nowy art. 16 ust. 1 pkt 15b ustawy o CIT wprowadzi zakaz zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych przez spółkę w związku ze świadczeniem wykonanym przez podmiot powiązany albo wspólnika bądź akcjonariusza tej spółki, jeśli taki wydatek stanowi ukrytą dywidendę; przepisy wejdą w życie od 2023 roku;
• preferencje dla holdingów – zwolnienie z CIT 95% kwoty dywidend otrzymywanych przez spółkę holdingową od spółek zależnych oraz pełne zwolnienie z CIT zysków ze zbycia udziałów/akcji w spółkach zależnych; 
• nowy podatek od przychodów wielkich korporacji – wyniesie on 0,4 proc. przychodów firmy plus 10% tzw. kosztów nadmiarowych; ma objąć spółki kapitałowe i podatkowe grupy kapitałowe, które wykazują w zeznaniach rocznych stratę lub u których udział dochodów w przychodach wynosi 1% lub mniej;

Okiem eksperta – podwyższenie składki zdrowotnej

Marek Jarocki 
EY Polska, Partner, Lider Zespołu People Advisory Services
Podwyższenie składki zdrowotnej jest jedną z najdalej idących zmian z Polskiego Ładu – istotnie obniży dochody netto osób wyżej uposażonych. Co ciekawe, dodatkowe obciążenie bardziej dotknie osób na etacie niż tych prowadzących działalność gospodarczą. O ile bowiem prowadzący działalność muszą liczyć się z podwyższeniem składki zdrowotnej do 4,9 proc., o tyle pracownicy będą płacić ją w wysokości 9 proc. Z tego faktu wynikają dwa wnioski. Po pierwsze, zarówno pracodawcy, jak i osoby prowadzące działalność gospodarczą powinni rozważyć chętniej niż poprzednio korzystanie z przewidzianych prawem ulg i odliczeń, aby zrekompensować tę podwyżkę. Ustawodawca zachęca do szerszego korzystania ze zwiększonych autorskich kosztów uzyskania przychodu, ulgi badawczo-rozwojowej, ulgi na robotyzację i innych preferencji, które do tej pory były przez podatników traktowane często jako niekonieczne opcje. Po drugie, sytuacja popandemiczna przeorganizowała sposób wykonywania pracy. Teraz dużo częściej zasadne jest rozważanie umowy o współpracę w miejsce dawnych umów pracowniczych. Wynika to z faktu, że wszystkie trzy przesłanki stosunku pracy: kierownictwo, czas i miejsce wykonywania w przypadku wielu pracowników straciły na znaczeniu. Podjęcie działalności gospodarczej w miejsce etatu stało się często bardziej naturalne, a przy okazji może przynieść istotną zwyżkę dochodów netto.

Okiem eksperta – ulgi

Aleksander Sipior
EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Business Tax Advisory
Działania prorozwojowe to obszar zdecydowanie najbardziej wspierany przez instrumenty fiskalne w ostatnich latach i niewątpliwie cieszy fakt, że ustawodawca nie poprzestał na już wdrożonych instrumentach, ale stawia kolejne kroki na drodze do realnego wspierania innowacyjnej gospodarki. Nowe ulgi mają stanowić uzupełnienie wsparcia oferowanego w ramach dotychczasowych rozwiązań i rozszerzyć pomoc oferowaną podatnikom. Korzystanie z nich nie pozbawia podatnika prawa do stosowania np. znanych już ulg jak IP BOX czy B+R. Co więcej, skorzystanie z nowych instrumentów nie będzie wymagało prowadzenia konkursów ani oceny ekspertów, a z ulgi na robotyzację czy prototyp będzie mógł skorzystać każdy kwalifikujący się do tego podmiot. Dlatego już teraz trzeba przeanalizować prowadzoną działalność i plany inwestycyjne oraz dobrać do nich skrojony na miarę pakiet rozwiązań, w taki sposób, aby optymalnie wykorzystać dostępną już wkrótce paletę instrumentów. Warto zidentyfikować projekty i procesy, które mogą się kwalifikować do wykorzystania nowych ulg i preferencji podatkowych. Warto również poszukać rozwiązań, które pozwoliłyby na zastosowanie ulgi na robotyzację i wprowadzić do przedsiębiorstw rozwiązania, które poprowadzą je w kierunku Przemysłu 4.0.