W Czarnej Wodzie na Kociewiu swoje podwoje otworzyło wyczekiwane przez miłośników historii Muzeum Historii i Militariów. Data powstania nie jest przypadkowa, bo 11 listopada podpisany został rozejm w Compiegne niedaleko Paryża, który zakończył konflikt 1918 roku przynosząc Polsce niepodległość po 123 latach w rękach zaborców.

– Powstanie tego ważnego z perspektywy historii regionu Muzeum umożliwia zaprezentowanie unikalnych zbiorów związanych z okresami I i II Wojny Światowej. Stanowią ponad 30-letni dorobek działalności poszukiwawczo-historycznej Elbląskiego Stowarzyszenia Eksploracyjnego ILFING. Oprócz militariów i śladów historii przypominamy mieszkańców Czarnej Wody, Borów Tucholskich, Czerska, Grabowa pod Starogardem, Strychu w gminie Kaliska, którzy walczyli na wojennych frontach. Samo Muzeum znajduje się w przedwojennym budynku tzw. starej szkoły, nawiązując do tradycji – opowiada Piotr Szulc kustosz Muzeum Historii i Militariów w Czarnej Wodzie.

Pociąg Adolfa Hitlera

Wiodącym zbiorem wśród eksponatów są pozostałości po obozie jenieckim z okresu I Wojny Światowej, w którym Prusacy więzili żołnierzy carskich, w tym Rumunów, Serbów, Chorwatów Anglików, Muzułmanów z afrykańskich krajów i Polaków wcielonych w tamtym czasie do armii carskiej. W latach 1914-1918 w 50 hektarowym, ciężkim obozie w Łukowie bytowało ponad 50 tysięcy ludzi, głownie żołnierzy, chociaż ślady historii wskazują również, że zdarzali się cywile.

– Ciekawostką dla zwiedzających jest z pewnością specyficzna „pamiątka” po zamachu na Adolfa Hitlera. Należą do niej artefakty takie jak duży zderzak z wysadzonego pociągu oraz drobiazgi w postaci ramek do drzwi. Są szalenie cenne, ponieważ po wypadku Niemcy skrupulatnie oczyszczali teren z jakichkolwiek śladów. Pozyskaliśmy je w równie niebanalny sposób – na jednym ze zdjęć zauważyliśmy niemieckich żołnierzy z łopatami. Nasza grupa wybrała się w to miejsce i udało się nam wykopać dwa zderzaki. Czy zostawili je na pamiątkę, a może jednak nie byli tacy dokładni, czy nie chciało się im nieść tych ciężarów kto to wie, może kiedyś historycy ocenią – przyznaje Pan Piotr.

Oprócz wykolejonego przez partyzantów Gryfa Pomorskiego pod Strychem w gminie Zblewo pociągu, w którym według informacji wywiadowczych znajdować miał się Adolf Hitler, w Muzeum obejrzymy lufę niemieckiego moździerza kaliber 80mm znalezioną w Czarnej Wodzie przy ul. Leśnej, sprawny agregat prądotwórczy do ładowania akumulatorów czołgów niemieckich typu Tygrys i Pantera, a także granatnik panzerschrek, hełmy, menażki oraz inne elementy wyposażenia żołnierzy polskich, niemieckich i radzieckich/rosyjskich.

Z pokolenia na pokolenie

– Jesteśmy wraz z Panem Burmistrzem Czarnej Wody niezmiernie wdzięczni członkom Stowarzyszenia Ilfing za wsparcie przy tworzeniu Muzeum i wieloletnią współpracę. Podziękowania składamy Państwu Elżbiecie i Tadeuszowi Damrat za przekazanie pamiątek po ojcu Ambrożym Paździe żołnierzu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie biorącym udział w obronie Anglii który służył jako kanonier obsługujący działo dużego kalibru u brzegu Kanału La Manche – dziękuje Piotr Szulc.

Jak ważnej jest to miejsce dowodzi frekwencja, która od dnia otwarcia zaskoczyła pomysłodawców. Przyznają, że to dla nich największa nagroda za trud i zaangażowanie, jakie włożyli w przygotowanie ekspozycji. Przygotowanie wystawy i zaproszenie zwiedzających było możliwe dzięki współpracy z Urzędem Miasta.

Muzeum Historii i Militariów znajduje się na oficjalnej liście Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego powstanie stanowi znaczący element życia wspólnotowego związany z przekazywaniem przeszłości, którą my współcześni powinniśmy pozostawić po sobie kolejnym pokoleniom – informuje kustosz nowo otwartej placówki.

Autor: UM Czarna Woda