Konflikt zbrojny na terytorium Ukrainy i spowodowane nim przybywanie do Polski ludności ukraińskiej zmusiły rząd Rzeczypospolitej Polskiej do wprowadzenia nowych regulacji obejmujących obecną sytuację w kraju. Pomagając warto znać przepisy dotyczące darowizn, by nie narazić się urzędowi skarbowemu.

Obywatel Ukrainy nie zawsze będzie musiał zapłacić podatek od darowizny otrzymanej w Polsce. Wartość darowizny ma tutaj ogromne znaczenie. Ponadto, zgodnie z ustawą są rozwiązania, które zwalniają od podatku świadczenia zaliczane do pomocy humanitarnej. Zastosowanie ma tutaj ustawa o podatku od spadków i darowizn. I tak, opodatkowaniu podlega nabycie własności rzeczy i praw majątkowych przewyższających określoną wartość. W przypadku, gdy nabywca jest osobą obcą dla darczyńcy to limit wynosi 4902 zł. Ważnym jest, że w sytuacji otrzymania od tej samej osoby więcej niż jednej darowizny, przy obliczaniu limitu należy zsumować ich łączną wartość z ostatnich pięciu lat. Gdy darowizna pochodzi od członka rodziny to limity wynoszą w zależności od relacji rodzinnej 7276 zł oraz 9637 zł. Darowizna od najbliższej rodziny powoduje, że możemy nawet uniknąć podatku, gdy złożymy stosowny druk w urzędzie skarbowym. Natomiast, jeśli obdarowany otrzymał darowiznę w Ukrainie i wówczas nie miał w Polsce stałego miejsca pobytu to darowizna ta nie podlega opodatkowaniu w naszym kraju.

Pomoc dla obywateli Ukrainy należy rozpatrzyć na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Specustawa wprowadza do ustawy o PIT przepis, zgodnie z którym zwalnia się od podatku dochodowego pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W ustawie odstąpiono od sprecyzowania określenia „pomoc humanitarna”. Celem ustawodawcy jest, by zwolnione z opodatkowania były: „wszelkie świadczenia, niezależnie od ich rodzaju, a zatem pieniężne, rzeczowe oraz nieodpłatne świadczenia przekazane lub udostępniane uchodźcom”. Jak wynika z uzasadnienia zmian taką pomocą humanitarną może być zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, sfinansowanie leczenia, opłacenie nauki, kursów pozwalających na zmianę kwalifikacji zawodowych. Specustawa nie wprowadza żadnego limitu wysokości takiej pomocy.

Podsumowując obywatele Ukrainy nie muszą płacić podatku od otrzymanej żywności, udostępnionego mieszkania i innych świadczeń, które można uznać za pomoc humanitarną. Dotyczy to okresu od początku wojny do końca grudnia 2022 r. Nie ma znaczenia wartość takich świadczeń. Natomiast, gdy uciekający przed wojną obywatel Ukrainy otrzyma w Polsce darowiznę od obcej osoby to ewentualny podatek zapłaci, gdy wartość świadczeń z tytułu darowizny w okresie pięciu lat przekroczy limit 4902 zł.

Jako że pomoc świadczą nie tylko osoby fizyczne, ale i prawne, toteż firmy otrzymały możliwość rozliczania w kosztach podatkowych wydatków związanych z udzielaną pomocą. Ustawa przewiduje rozwiązania umożliwiające zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków będących przedmiotem darowizny w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy przekazywane między innymi organizacjom pozarządowym, jednostkom samorządu terytorialnego, podmiotom wykonującym działalność leczniczą oraz z zakresu ratownictwa medycznego na terytorium Polski i Ukrainy. Kosztem uzyskania przychodów będą również koszty poniesione z tytułu nieodpłatnych świadczeń, a więc na przykład darmowej pomocy medycznej na rzecz organizacji pozarządowych. Należy jednak mieć na uwadze, że konieczne jest udokumentowanie darowizny.

radca prawny
Ryszard Stopa
Kancelaria Radcy Prawnego