Fundacja Hospicyjna, na której czele stoi Anna Janowicz, postawiła przed sobą ogromne wyzwanie. Jest nim budowa Centrum Opieki Wytchnieniowej, miejsca, gdzie chorzy dorośli i dzieci będą mogli znaleźć opiekę, a ich opiekunowie wytchnienie. O tym, dlaczego ta inwestycja jest potrzebna i z jakimi problemami mierzy się Fundacja Hospicyjna przy jej budowie, opowiada Anna Janowicz.

Spotykamy się tuż po ważnym dla Fundacji Hospicyjnej wydarzeniu, jakim było wmurowanie kamienia węgielnego pod nowy obiekt, Centrum Opieki Wytchnieniowej.

Tak, to ważny dla nas moment. Kolejny etap realizacji pomysłu, który powstał w naszych głowach kilka lat temu. Pierwsze formalności ustaliśmy z prezydentem Pawłem Adamowiczem, który w 2018 roku podpisał list intencyjny, dotyczący przekazania nam w dzierżawę działki Miasta Gdańsk. 11 lutego tego roku, w Światowy Dzień Chorego, wbiliśmy symbolicznie pierwszą łopatę, a 3 czerwca spotkaliśmy się na poziomie -1 przyszłego budynku na uroczystości wmurowania kamienia węgielnego.

Wiem, że był on dość nietypowy, można powiedzieć bardziej o „kamykach węgielnych”…

Poprosiliśmy uczestników uroczystości, by każdy przyniósł kamyczek, który będzie stanowił część „wspólnego kamienia węgielnego” pod budowę Centrum, mającego służyć mieszkańcom Pomorza. Fundament budynku jest solidny, betonowy, ale ważniejszym fundamentem tego przedsięwzięcia są ludzie, którzy nam przy nim pomagają. Jako organizacja pozarządowa, sami musimy uzbierać fundusze na budowę. A ponieważ Centrum ma służyć mieszkańcom naszego regionu, nam, to staje się ono naszym wspólnym projektem.

fot. Ł. Wajszczyk – XI Charytatywny Bal z Sercem

Powiedzmy więc komu pomoże Centrum Opieki Wytchnieniowej? Czym jest ta opieka?

Opieka wytchnieniowa polega na czasowym zastąpieniu rodziny w sprawowaniu opieki nad dzieckiem lub dorosłym ciężko, nieuleczalnie chorym. W ten sposób dajemy jej szansę na odpoczynek, wytchnienie, nabranie sił do dalszej opieki. Albo na urlop, pierwszy od dłuższego czasu. Mówimy o osobach, zajmujących się przez wiele miesięcy, a często lat bliskimi chorymi, z niepełnosprawnością, którzy sami nie zrobią nic lub niewiele. To życie w ciągłym stanie czuwania, gotowości do pomocy i troski, czy wszystko jest w porządku, wymagające też wysiłku fizycznego, np. przy pielęgnacji lub toalecie.

To trudne zadanie…

Opieka zmienia życie opiekuna. Przeprowadziliśmy kiedyś badanie, które pokazało, że zajmuje ona średnio 7 godzin dziennie. Średnio, czasami więcej. I tak codziennie, 365 dni w roku. Do tego dochodzą inne obowiązki – rodzinne, zawodowe. Każdego dnia te same czynności – toaleta, pielęgnacja, nakarmienie, przebranie, co wiąże się z dźwiganiem kilka razy w ciągu dnia, możemy sobie wyobrazić, co to oznacza na dłuższy czas. Potrzeba wiele siły. Również do tego, by poradzić sobie ze świadomością, że raczej nie będzie lepiej. Że nasz bliski, którym się opiekujemy, nie wyzdrowieje, wręcz przeciwnie. Sprawowanie opieki bywa obciążające fizycznie i emocjonalnie, szczególnie przy braku odpowiedniego wsparcia. Może prowadzić do wyczerpania, które nazywane jest wypaleniem opiekuna.

Opieka wytchnieniowa może być rozwiązaniem?

Tak, daje opiekunom możliwość odpoczynku. Cieszę się, że w ogóle możemy mówić o niej. Zajmuję się tematem opiekunów rodzinnych i różnych form ich wsparcia od prawie dziesięciu lat. Z zazdrością czytałam kiedyś o rozwiązaniach brytyjskich, między innymi o respite care, czyli właśnie opiece wytchnieniowej. W Polsce wciąż za mało dostępna, zwykle ma charakter projektowy, więc brakuje pewnej ciągłości, ale jest i pomału się rozwija. Dla rodzin ma być przerwą w opiece na odpoczynek, w praktyce jest często okazją, by pójść do lekarza albo zwyczajnie się wyspać… Ważne, by miały czas na to, czego potrzebują.

Ile osób będzie mogło skorzystać z Centrum Opieki Wytchnieniowej?

Jednorazowo zapewnimy opiekę około 60 dzieciom i dorosłym – w formie pobytu dziennego, od 8.00 do 18.00, lub całodobowego, np. dwutygodniowego turnusu. Otrzymają pomoc pielęgniarską, rehabilitacyjną i terapeutyczną, będą mogli spędzić miło czas poza swoimi czterema ścianami, w ładnym otoczeniu i z ciekawymi zajęciami. Będzie więc to kilkaset osób w miesiącu, podopiecznych i ich opiekunów.

Powiedziała Pani wcześniej o tej grupie opiekunów, którzy łączą sprawowanie opieki z pracą. Oni także będą mogli skorzystać z Państwa pomocy?

Oczywiście. Chcemy działać kompleksowo. Oprócz opieki wytchnieniowej zapewnimy opiekunom pomoc w postaci szkoleń, dotyczących sprawowania opieki w domu, a także wsparcie psychologiczne i doradcze w różnych zakresach. Będziemy kontynuować działalność edukacyjną skierowaną między innymi do pracodawców i pokazywać, jak ważne jest stworzenie opiekunom rodzinnym warunków, by mogli łączyć opiekę i pracę. Badania brytyjskie pokazały, że w ostatnich latach 600 osób dziennie rezygnowało z pracy, bo nie poradziło sobie z tym zadaniem. To duża strata dla pracodawców. Były to w większości osoby w wieku około 45 lat, doświadczeni pracownicy, na których miejsce musieli znaleźć i wdrożyć nowych. Jest to nieopłacalne od tej strony twardej, ekonomicznej, co Brytyjczycy obliczyli oczywiście, ale także tej ludzkiej, miękkiej. Zaczęto wprowadzać odpowiednie rozwiązania. Firmy „przyjazne opiekunom” to idea, do której realizacji zachęcamy od jakiegoś czasu i zapraszamy do współpracy.

fot. M. Pieślak Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Centrum Opieki Wytchnieniowej

Centrum to nowe, ale nie jedyne działanie Fundacji Hospicyjnej. Prowadzicie Hospicjum Dutkiewicza, Fundusz Dzieci Osieroconych…

Hospicjum jest podstawowym naszym działaniem. Dorosłym u kresu życia oraz nieuleczalnie chorym dzieciom zapewniamy opiekę lekarską, pielęgniarską, psychologiczną, rehabilitacyjną, duchową i socjalną w domach podopiecznych i w Domu Hospicyjnym przy ul. Kopernika 6 w Gdańsku. Prowadzimy poradnię medycyny paliatywnej dla pacjentów, którzy cierpią z powodu bólu. To w sumie około 1000 osób każdego roku. Wspieramy osoby z chorobą nowotworową w ramach Akademii Walki z Rakiem. Pomagamy dorosłym i dzieciom w żałobie, około 800 rocznie. Poprzez Fundusz Dzieci Osieroconych Tumbo Pomaga, który prowadzimy od ponad 15 lat, zapewniamy im wsparcie socjalne i psychologiczne. W ramach projektów organizujemy szkolenia dla opiekunów rodzinnych, dla nauczycieli, wolontariuszy, wydajemy poradniki, terapeutyczną serię „Bajek Plasterków”, które mają pomóc dzieciom osieroconym, prowadzimy strony internetowe dla opiekunów dzieci osieroconych tumbopomaga.pl i dla rodzin sprawujących opiekę opiekunrodzinny.pl. Jest dużo potrzeb, stąd tak wiele działań.

Ta pomoc jest bezpłatna?

Tak, opieka hospicyjna jest finansowana z NFZ, jednak mocno niedoszacowana. Każdego roku musimy dozbierać ok. 45% brakujących funduszy. Na opiekę i inne projekty pozyskujemy dotacje, 1% podatku, organizujemy kwesty, zbiórki podczas różnych wydarzeń, na które pozwalają okoliczności, to znaczy nie ogranicza pandemia. Przez lata zapracowaliśmy na zaufanie Darczyńców – osób i firm. Bez ich wsparcia musielibyśmy znacznie ograniczyć działalność, a tego nie chcemy. Wręcz przeciwnie. Konsekwentnie realizujemy każdego dnia ideę, wyrażoną w naszym haśle „Hospicjum to też Życie”. Fundacja w swoje DNA ma wpisaną niezgodę na cierpienie, samotność i bezradność tych najsłabszych, więc póki to możliwe, będziemy działać, jak dotychczas i szerzej, poprzez Centrum.

W obecnej sytuacji wiąże się to z pewnością z wieloma problemami. Udaje się je jakoś rozwiązywać?

Jestem zadaniową idealistką. Nie lubię narzekania i dyskutowania bez końca o tym, jak jest źle. Zamieniam problemy w wyzwania. To zmienia perspektywę, działa motywująco i mobilizująco. Trzeba skupić się na rozwiązaniach, mieć pomysł i dobry zespół. Trochę uporu i konsekwencji. I wsparcie oczywiście. Wierzę w ludzi i ich otwartość na pomaganie, w bardzo różny sposób. To wolontariat, pomoc finansowa, rzeczowa na rzecz podopiecznych. Fundacja tej otwartości doświadcza od lat, jesteśmy za nią ogromnie wdzięczni.

Czego życzyć Fundacji?

10 milionów.

O, szybka odpowiedź…

Jest to kwota, o którą w ostatnim czasie wzrosły koszty budowy Centrum, więc i pierwsza myśl na pytanie o życzenia… Może – wytrwałości, siły dla zespołu i życzliwości Darczyńców. Pokoju i spokoju dla nas wszystkich.

fot. M.Pieślak

TEKST: Krzysztof Witecki ZDJĘCIA: Łukasz Wajszczyk