Co roku temat płacy minimalnej powraca na forum Rady Dialogu Społecznego i zawsze budzi duże kontrowersje wśród partnerów społecznych, czyli reprezentatywnych organizacji pracodawców oraz organizacji związkowych. Nie inaczej było w tym roku, gdzie konsekwencją niewypracowanego konsensusu jest podjęta decyzja przez stronę rządową.
Co roku temat płacy minimalnej powraca na forum Rady Dialogu Społecznego i zawsze budzi duże kontrowersje wśród partnerów społecznych, czyli reprezentatywnych organizacji pracodawców oraz organizacji związkowych. Nie inaczej było w tym roku, gdzie konsekwencją niewypracowanego konsensusu jest podjęta decyzja przez stronę rządową.
Od stycznia 2025 roku stawka płacy minimalnej w Polsce będzie wynosić 4666 zł brutto. W rozporządzeniu rządowym czytamy, że relacja proponowanego minimalnego wynagrodzenia za pracę w przyszłym roku w stosunku do średniego wynagrodzenia będzie wynosić 53,83%. Należy dodać, że wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę jest ustalana teoretycznie z uwzględnieniem występujących w danym okresie uwarunkowań społeczno–gospodarczych. Jak to wygląda w innych państwach?
W Europie istnieją różne podejścia do ustalania płacy minimalnej, które można podzielić na dwa główne systemy tj. krajową płacę minimalną ustalaną przez rząd oraz systemy oparte na układach zbiorowych. We Francji płaca minimalna jest indeksowana do inflacji oraz wzrostu wynagrodzeń i co roku automatycznie aktualizowana. Z kolei w Hiszpanii rząd ustala płacę minimalną podwyższaną zgodnie z decyzjami politycznymi na podstawie sytuacji gospodarczej. W krajach nordyckich nie ma ustawowej płacy minimalnej ustalanej przez rząd. Zamiast tego, wynagrodzenia minimalne są ustawiane przez układy zbiorowe pracy między związkami zawodowymi a organizacjami pracodawców. W Szwecji, Norwegii, Danii czy Finlandii płace minimalne są ustalane na poziomie sektorów gospodarki poprzez negocjacje, co oznacza, że mogą się różnić w zależności od branży i regionu. Takie podejście pozwala na bardziej elastyczne dostosowanie wynagrodzeń do specyficznych warunków w różnych sektorach gospodarki. W niektórych krajach płaca minimalna może być zróżnicowana nie tylko w zależności od regionu, ale również wieku, doświadczenia zawodowego czy rodzaju umowy. W Niemczech funkcjonuje ogólnokrajowa płaca minimalna, ale istnieją pewne wyjątki, na przykład dla młodocianych pracowników czy stażystów. Podobnie w Irlandii i Wielkiej Brytanii istnieje zróżnicowanie płacy minimalnej w zależności od wieku pracownika.
W 2022 roku Unia Europejska wprowadziła dyrektywę w kierunku ujednolicenia standardów dotyczących płacy minimalnej w państwach członkowskich, w których obowiązują ustawowe wynagrodzenia minimalne. Celem tej inicjatywy nie jest narzucenie jednej wspólnej płacy minimalnej w całej Europie, ale zapewnienie, że każda państwowa płaca minimalna jest na odpowiednim poziomie, który zapewnia godne warunki życia. Wysokość płacy minimalnej i sposób jej ustalania mają istotny wpływ na rynek pracy, poziom życia pracowników oraz konkurencyjność gospodarki.
Ostatnie lata pokazały, że różne algorytmy obliczania płacy minimalnej w Polsce mają się nijak do sytuacji gospodarczej. Wadliwy system stosuje wskaźnik weryfikacyjny przede wszystkim w odniesieniu do inflacji, pomijając w dużej mierze PKB. Mogliśmy tego doświadczyć w 2024 roku, kiedy to drastyczny wzrost płacy minimalnej przy niskim poziomie wzrostu gospodarczego doprowadził do kłopotów wielu firm, które zaczynają być mniej konkurencyjne na europejskim rynku.
Więc rząd w najbliższym czasie musi się pochylić nad rewizją sposobu obliczania płacy minimalnej w naszym kraju z tym, że powinno być to poprzedzone szerokimi konsultacjami społecznymi. Warto przyjrzeć się innym dobrym europejskim rozwiązaniom, które mogłyby się również sprawdzić w Polsce.
