Ten rok będzie ważny pod wieloma względami dla powiatów. O roli Konwentu oraz planach opowiada Przewodniczący Konwentu Powiatów Województwa Pomorskiego, starosta chojnicki Marek Szczepański.

Rozpoczął się 2025 rok. Jaki on będzie pod względem planowanych inwestycji dla powiatu chojnickiego?

Będzie bogaty w inwestycje zwłaszcza drogowe i edukacyjne. Rozpoczniemy realizację II etapu projektu „Wsparcie Szkolnictwa Zawodowego w Powiecie Chojnickim”, co będzie oznaczać rozbudowę szkoły, kształcącej m.in. w zawodzie logistyk. Planujemy budowę laboratoriów i pomieszczeń warsztatowych wraz z wyposażeniem. Naszym celem jest dostosowanie szkół zawodowych do zmieniającej się gospodarki, w tym w szczególności do potrzeb branż kluczowych dla regionu. Stawiamy na branże: elektroniczno-mechatroniczną, elektroenergetyczną, srebrną gospodarkę, spedycyjno-logistyczną. Kładziemy nacisk na współpracę z pracodawcami w kształtowaniu szkolnictwa zawodowego. Rozwijamy Technikum nr 2, Centrum Nauk Technicznych i Medyczną Szkołę Policealną w Chojnicach. Duże pieniądze inwestujemy w infrastrukturę drogową wraz ze ścieżkami rowerowymi. Naszym flagowym produktem turystycznym jest Kaszubska Marszruta, czyli system szlaków rowerowych, które pozwalają dotrzeć na przykład do najciekawszych miejsc Zaborskiego Parku Krajobrazowego i Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Kaszubska Marszruta łączy wszystkie gminy naszego powiatu. Teraz pracujemy nad tym, aby połączyła nas z Trójmiastem. Zadania drogowe w dużej mierze realizujemy w partnerstwie z innymi samorządami, a w tegorocznym budżecie na wszystkie inwestycje przeznaczymy prawie 70 mln zł.

Ten rok będzie o tyle ważny, że udało się Państwu dopiąć budżet bez konieczności kredytowania. Jakie korzyści płyną z tego faktu, że nie muszą Państwo mieć z tyłu głowy spłaty kredytu w obliczu realizowania poszczególnych planów?

To już szósty rok, kiedy nie zaciągamy kredytu. Oznacza to m.in. brak dodatkowych wydatków na obsługę długu, w tym wysokie odsetki. Mamy też dzięki temu większą elastyczność w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych i w kwestiach zabezpieczenia wkładów własnych do projektów współfinansowanych z Krajowego Planu Odbudowy, Funduszy Europejskich 2021-2027 czy budżetu państwa. Ten rok jest też pierwszym, można powiedzieć pilotażowym, kiedy mamy do czynienia z reformą systemu dochodów JST. Celem nowej ustawy jest wzmocnienie i stabilizacja samorządów, polegająca na nieuzależnieniu przychodów JST od zmian legislacyjnych w zakresie podatków i uzależnieniu od dochodów mieszkańców. To dobre rozwiązanie, jednak jedna rzecz się nie zmienia, z którą borykamy się od lat, a mianowicie finansowanie edukacji. Wcześniej subwencja, a obecnie skalkulowane potrzeby oświatowe, są cały czas niedoszacowane, jeżeli chodzi o bieżące utrzymanie szkół, nie mówiąc o inwestycjach. Analizując budżet na 2025 rok oraz patrząc na to, co mamy zaplanowane w Wieloletniej Prognozie Finansowej, to nie mam wątpliwości, że jeżeli nie w 2026 to na pewno w 2027 roku będziemy już jednak zmuszeni zaciągnąć kredyt, aby dalej tak szybko się rozwijać.

Od ubiegłego roku jest Pan nie tylko Przewodniczącym Konwentu Powiatów Województwa Pomorskiego, ale też działa Pan w strukturach ZPP. W jaki sposób współpraca w ramach Związku Powiatów Polskich może przyczynić się do wzmocnienia pozycji powiatów zwłaszcza w kontekście wyzwań finansowych?

Przede wszystkim zamierzam zająć się wzmacnianiem roli powiatów w strukturach administracyjnych samorządów, czyli w tym trójpodziale na województwa, powiaty i gminy. Dla nas wszystkich kluczowe są zagadnienia związane z edukacją, służbą zdrowia, pomocą społeczną czy zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Na pewno bycie członkiem Zarządu Związku Powiatów Polskich daje możliwość zabierania słyszalnego głosu w ważnych sprawach dla samorządu powiatowego. Natomiast dzieje się tak, ponieważ przedstawiciele związku biorą udział w posiedzeniach komisji wspólnych rządu oraz samorządu terytorialnego. Funkcjonują w grupach tematycznych, gdzie wypracowują wspólne stanowiska, a te są artykułowane stronie rządowej oraz w parlamencie. Więc mamy jako starostwie możliwość stawiania postulatów, podejmowania wspólnych stanowisk i prezentowania ich ustawodawcy. Jednym z takich przykładów jest konsultowanie aktów prawnych w zakresie finansów. Zdecydowane stanowisko ZPP w zakresie właśnie ustawy dotyczącej finansowania JST, spowodowało korzystne dla nas, czyli powiatów korekty. Oczywiście ta ustawa nie jest idealna oraz pozostawia wiele do życzenia, ale jest zapewnienie z Ministerstwa Finansów, że 2025 rok będzie tym, w którym będziemy mieli jeszcze możliwość składania wniosków do tej ustawy na 2026.

Jakie korzyści dla powiatu, którym Pan zarządza, widzi Pan w bezpośrednim uczestnictwie w Zarządzie ZPP?

Udział w zarządzie sprawia, że głos konwentu pomorskiego jest tam bezpośrednio prezentowany. Jednak moim zadaniem jest praca na korzyść wszystkich powiatów z naszego województwa. Jesteśmy po pierwszym merytorycznym konwencie pod moim przewodnictwem, w trakcie którego przyjęliśmy cztery istotne stanowiska. Oczywiście powstały one na gruncie problemów powiatu chojnickiego, ale odnoszą się też do pozostałych jednostek. Stanowiska, jakie podjęliśmy, to w kwestiach: kontroli dotacji przyznawanych szkołom niepublicznym, obowiązku ubezpieczenia pojazdów, których właścicielem stał się powiat w wyniku orzeczenia przepadku pojazdu, powołania koronera, udostępniania terenów należących do Skarbu Państwa, znajdujących się we władaniu agencji i instytutów na potrzeby inwestycyjne oraz przekazania gruntów Skarbu Państwa znajdujących się w granicach administracyjnych miast w zarząd starostom na cele inwestycyjne. Dla mnie kluczowa jest kwestia przekazania gruntów Skarbu Państwa w zarządzanie powiatom, gdyż otwiera to możliwości rozwoju takich miast powiatowych jak np. Chojnice. Tutaj w zasobach IHR znajduje się 340 hektarów gruntów, w granicach administracyjnych miasta, które mogłyby być przeznaczone pod inwestycje. Jako powiaty jesteśmy w trudnej sytuacji finansowej. Nasze dochody są sztywne i nie mamy możliwości ich zwiększania. Dlatego ważne byłoby dla nas przejęcie gruntów Skarbu Państwa i wykorzystanie ich na potrzeby rozwojowe np. miast tracących swoje funkcje. Istotne jest zwiększenie możliwości dochodowych powiatów z innych źródeł, na przykład partycypacja w podatku VAT czy opłatach skarbowych.

Z jakimi problemami borykają się powiaty?

Na pewno z problemami borykają się te powiaty, które mają szpitale. Jesteśmy pionierami w skali kraju, ponieważ dokonaliśmy konsolidacji naszego szpitala z człuchowską placówką. Polegała ona na tym, że przejęliśmy kontrakt z NFZ i tym samym pacjentów z powiatu człuchowskiego z takich oddziałów jak: chirurgia, anestezjologia, ginekologia z położnictwem oraz neonatologia. Były to oddziały, które w sąsiednim szpitalu generowały wysokie koszty. Dzięki temu zyskaliśmy większą liczbę pacjentów, a szpital człuchowski nie pogłębiał swojego zadłużenia. Dla samorządów posiadanie własnych szpitali to po prostu ogromne zobowiązanie. Finansowanie z Narodowego Funduszu Zdrowia nie zabezpiecza zakupu nowoczesnego sprzętu. Spada to na barki samorządu. Drugi najważniejszy problem, to nakłady na edukację. Stanem idealnym byłoby gdyby wcześniej subwencja oświatowa, a teraz potrzeby oświatowe w 100% zabezpieczały wydatki na wynagrodzenia i utrzymanie szkół. Taka sytuacja spowodowałaby większe możliwości inwestowania w edukację. Uważam, że powinien powstać fundusz rozwoju szkół, aby umożliwić remonty i budowę nowoczesnych placówek na miarę XXI wieku.

Jak ocenia Pan współprace powiatów i jak chciałby ją rozwijać jako członek zarządu?

W ramach Konwentu Powiatów Województwa Pomorskiego powołaliśmy zespoły tematyczne, które mają zabierać głos w sprawach konsultowanych przez ZPP. Nasi starostowie w mniejszych grupach będą konsultować projekty, które spływają ze związku. Ten akurat działa bardzo prężnie. Organizuje szkolenia dla pracowników, konsultuje projekty, wydaje publikacje. Wiele korzyści przyniosłaby też współpraca konwentów z kilku województw. Pozwoliłoby to na wypracowanie stanowisk, które są dla nas wspólne. Na przykład w sprawie Funduszy Europejskich 2021-2027, rozwoju dróg, tras rowerowych, potrzeb zdrowotnych czy edukacyjnych. Tak samo jest z mapą potrzeb zdrowotnych. Kluczowe są tu sprawy regionów położonych na granicy województw, jak powiat chojnicki.

Jaki to może być rok dla powiatów?

Liczę, że będzie to rok przełomu. Plan premiera Donalda Tuska i koalicyjnego rządu zakłada inwestycje przekraczające 700 miliardów złotych. Kierowane są one w sześć filarów: nauka, transformacja energetyczna, nowoczesne technologie, rozwój portów i kolei, rynek kapitałowy oraz wsparcie i współpraca z biznesem. Wszystko to spowoduje dynamikę, w której beneficjentami będą samorządy, a tym samym mieszkańcy całej Polski. To szczególny rok ze względu na wybory prezydenckie, a jednym z najpoważniejszych kandydatów jest człowiek wywodzący się z samorządu. Doskonale zna jego problemy, ale także potencjał i możliwości rozwoju. Chciałbym, żeby był to rok, w którym spełni się moje samorządowe marzenie, czyli w art. 164 Konstytucji RP znajdzie się zapis o powiatach i województwach. Korzystając z okazji, czytelnikom Expressu Biznesu w 2025 roku życzę pomyślności, realizacji planów i zamierzeń w dobrym zdrowiu.

Rozmawiał: Przemysław Schenk

fot. Eliza Sikorska (zdjęcie okładkowe), Daniel Frymark, Marek Szczepański, CNT